Εδώ και περίπου μια δεκαετία, στα πλαίσια του προγεννητικού ελέγχου, έχουμε τη δυνατότητα του μη επεμβατικού προγεννητικού ελέγχου. Συνοπτικά, μπορούμε με μια αιμοληψία από τη μητέρα να ανιχνεύσουμε χρωμοσωμικές και άλλες γονιδιακές ανωμαλίες του εμβρύου. Αυτό είναι δυνατόν γιατί μέσα στο αίμα της μητέρα κυκλοφορεί λίγο από το γενετικό υλικό (DNA)του μωρού. Διαβάστε περισσότερα >ΕΔΩ<

Ποιοι είναι οι περιορισμοί της μεθόδου;

Γενικά, ανάλογα με το τεστ, περιμένουμε ένα πολύ μικρό ποσοστό (λιγότερο από 0,1%) για τα λεγόμενα ψευδώς θετικά αποτελέσματα. Το αποτέλεσμα δηλαδή να δείχνει ότι υπάρχει κάποιο πρόβλημα ενώ στην πραγματικότητα δεν ισχύει αυτό. Οι πιθανοί λόγοι είναι οι εξής:

Μωσαϊκισμός του πλακούντα

Μωσαϊκισμός σημαίνει να υπάρχουν περιοχές του πλακούντα που είναι υγιείς και άλλες που δεν είναι (όπως πχ τα πλακάκια δαπέδου διαφορετικού χρώματος). Αυτή είναι η πιο συχνή αιτία για ψευδώς θετικά αποτελέσματα. Τα τεστ ΝΙΡΤ στην πραγματικότητα αναλύουν το ελεύθερο εμβρυϊκό DNA που προέρχεται από τον πλακούντα (cff DNA). Συνήθως, το γενετικό υλικό του πλακούντα και του εμβρύου είναι το ίδιο αλλά αυτό δεν ισχύει πάντα. Σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί ο πλακούντας να έχει κάποιο πρόβλημα αλλά το έμβρυο να είναι απολύτως υγιές, όπως σχηματικά φαίνεται στην παρακάτω εικόνα.

Σύνδρομο του εξαφανιζόμενου διδύμου

Μερικές εγκυμοσύνες ξεκινάνε σαν δίδυμες και στην πορεία το ένα από τα δύο έμβρυα παλινδρομεί και δεν προχωρά. Ωστόσο, το γενετικό υλικό του “εξαφανιζόμενου” εμβρύου μπορεί ακόμα να ανιχνεύεται και αν είχε τυχόν κάποιο πρόβλημα να δείχνει παθολογικό αποτέλεσμα στο τεστ ΝΙΡΤ- ενώ το έμβρυο που επέζησε να είναι απόλυτα υγιές. Αυτό γίνεται πιο συχνά αν δεν είχε γίνει η διάγνωση νωρίς ή αν η παλινδρόμηση συνέβη μετά την 8η εβδομάδα της κύησης. Ακόμα όμως κι αν συνέβη πριν την 8η εβδομάδα, θα πρέπει να μεσολαβεί διάστημα 8 εβδομάδων πριν την αιμοληψία που θα κάνουμε, άρα η αιμοληψία δεν πρέπει να γίνεται πολύ νωρίς σ’ αυτές τις περιπτώσεις.

Η έγκυος να έχει κάποια χρωμοσωμική ανωμαλία

Αν μια έγκυος έχει η ίδια κάποια χρωμοσωμική ανωμαλία, όπως πχ κάποιον διπλασιασμό περιοχών του γενετικού της υλικού, το τεστ ΝΙΡΤ μπορεί να δείξει λάθος αποτέλεσμα. Μπορεί να εντοπίσει κάποια χρωμοσωμική ανωμαλία αλλά να μην μπορεί να ξεχωρίσει αν αυτή προέρχεται από τη μητέρα ή το έμβρυο.

Η έγκυος να έχει κάποιον όγκο (ειδικά κακοήθη)

Αν μια έγκυος έχει ιστορικό όγκου (καλοήθη ή κακοήθη) μπορεί να κάνει το ΝΙΡΤ αρκεί να μην ανιχνεύεται DNA του όγκου στο αίμα της. Αν δεν πληρεί αυτή την προϋπόθεση τότε το αποτέλεσμα μπορεί να επηρεαστεί με δύο τρόπους: 1. Το ΝΙΡΤ να ανιχνεύει το DNA του όγκου και να να θεωρεί λανθασμένα ότι το έμβρυο έχει πρόβλημα και 2) το DNA του όγκου να υπολογίζεται εσφαλμένα στο κλάσμα του εμβρυϊκού DNA ενώ το πραγματικό εμβρυϊκό κλάσμα να είναι χαμηλότερο.Διαβάστε περισσότερα σχετικά με το εμβρυϊκό κλάσμα (fetal fraction) και γιατί είναι σημαντικόπαρακάτω.

Εμβρυϊκό κλάσμα

Εμβρυϊκό κλάσμα είναι το ποσοστό του εμβρυϊκού DNA που ανιχνεύεται μέσα στο αίμα της μητέρας. Έχει αποδειχθεί ότι είναι ένας από τους πολύ σημαντικούς παράγοντες που καθορίζουν την αξιοπιστία του ΝΙΡΤ. Αν το εμβρυϊκό κλάσμα είναι κάτω από ένα όριο, τότε μπορεί το αποτέλεσμα του μη επεμβατικού προγεννητικού ελέγχου να μην είναι αξιόπιστο.Το εμβρυϊκό κλάσμα εξαρτάται από την ηλικία κύησης και το βάρος της μητέρας. Όσο πιο προχωρημένη η κύηση τόσο αυξάνει το εμβρυϊκό κλάσμα. Από την άλλη, όσο πιο μεγάλο είναι το βάρος μιας εγκύου, τόσο πέφτει το ποσοστό εμβρυϊκού κλάσματος.Για να είναι αξιόπιστο το ΝΙΡΤ, θα πρέπει το εμβρυϊκό κλάσμα να είναι τουλάχιστον 4% (αυτό μπορεί να διαφέρει ανάλογα με την εταιρεία). Κάθε τεστ που είναι διαθέσιμο στο εμπόριο θα πρέπει να αναφέρει το ποσοστό εμβρυϊκού κλάσματος στη σελίδα του αποτελέσματος.

Τι γίνεται σε ειδικές περιπτώσεις:

BMI >40

Αν ο δείκτης μάζας σώματος είναι πάνω από 40 (παχυσαρκία) τότε το αν το αποτέλεσμα είναι έγκυρο εξαρτάται από το ποσοστό του εμβρυϊκού κλάσματος. Σε υπέρβαρες γυναίκες αυτό μπορεί να είναι μειωμένο. Αν όμως βρεθεί τουλάχιστον 4%, τότε το αποτέλεσμα είναι εξίσου αξιόπιστο. Οι έγκυες με αυξημένο σωματικό βάρος πρέπει να γνωρίζουν ότι υπάρχει πιθανότητα να μην έχουμε έγκυρο αποτέλεσμα για αυτό το λόγο

Θεραπεία με ηπαρίνη

Για να πάρουμε το δείγμα ΝΙΡΤ πρέπει να περάσουν 24 ώρες από την τελευταία δόση ηπαρίνης (χαμηλού μοριακού βάρους ή ανάλογα τους). Αυτό συμβαίνει γιατί αυτές οι ουσίες επιδρούν στην αξιοπιστία του ΝΙΡΤ χωρίς να ξέρουμε ακριβώς τον τρόπο με τον οποίο το κάνουν αυτό. Πιθανολογείται ότι μπορεί να επιδρά στα ένζυμα της PCR ή να αλλάζει το περιεχόμενο των βάσεων GC.

Σύνδρομο εξαφανιζόμενου διδύμου

Αφήνουμε 8 εβδομάδες από τη στιγμή της παλινδρόμησης του εμβρύου και της λήψης δείγματος ΝΙΡΤ. Επίσης, η παλινδρόμηση πρέπει να έχει συμβεί τις πρώτες 8 εβδομάδες της κύησης. Αν παραβιάσουμε αυτά τα χρονικά όρια τότε μπορεί να έχουμε εσφαλμένα αποτελέσματα που να προέρχονται από το έμβρυο που παλινδρόμησε (και πιθανά είχε κάποιο γενετικό πρόβλημα). Αν αφήσουμε να περάσουν οι 8 εβδομάδες και αν η παλινδρόμηση συνέβη νωρίς (πριν τις 8 εβδομάδες) αυτό σημαίνει ότι δεν θα υπάρχει γενετικό υλικό από το έμβρυο που παλινδρόμησε, οπότε δεν θα επηρεάζει τα αποτελέσματα του εμβρύου που προχωρά κανονικά.

Θεραπεία με αλβουμίνη ανθρώπινου ορού

Αφήνουμε 4 εβδομάδες από την τελευταία ένεση με αλβουμίνη ανθρώπινου ορού πριν τη λήψη του ΝΙΡΤ γιατί η θεραπεία αυτή μπορεί να εισάγει γενετικό υλικό που μπορεί να επηρεάσει το αποτέλεσμα. Αν παρέλθει αυτό το χρονικό διάστημα, το τεστ μπορεί να γίνει κανονικά.

Κυτταρικές ανοσοθεραπείες (όταν περιλαμβάνουν εξωγενές DNA)

Και πάλι αφήνουμε 4 εβδομάδες κενό μεταξύ της τελευταίας ένεσης και της λήψης δείγμτος για ΝΙΡΤ. Τέτοιες ανοσοθεραπείες τροποποιούν τα κύτταρα της ανοσίας του οργανισμού και εισάγουν εξωγενές DNA που θα μπορούσε να επηρεάσει το αποτέλεσμα. Αν παρέλθει αυτό το χρονικό διάστημα, το τεστ μπορεί να γίνει κανονικά.

Ιστορικό καρκίνου

Χρειάζεται αναμονή μέχρι να μην ανιχνεύεται καθόλου DNA του όγκου στο αίμα της μητέρας. Έγκυος με ιστορικό καλοήθους ή κακοήθους όγκου μπορεί να κάνει ΝΙΡΤ αλλά χρειάζεται επιφύλαξη στην ερμηνεία των αποτελεσμάτων. Από την άλλη, αν ξεκάθαρα εξακολουθεί να ανιχνεύεται γενετικό υλικό (DNA) του όγκου στο αίμα της μητέρας, δεν είναι εφικτό να πραγματοποιηθεί το τεστ ΝΙΡΤ. Το καρκινικό DNA μπορεί να δώσει ψευδή αποτελέσματα σε αυτή την περίπτωση.

Η έγκυος ή ο σύντροφος είναι φορείς γενετικών νοσημάτων

Εξαρτάται από το είδος της γενετικής διαταραχής που κουβαλάνε οι γονείς. Σε γενικές γραμμές, ο πολυμορφισμός των χρωμοσωμάτων μπορεί να αυξήσει τα ποσοστά ψευδώς θετικών και ψευδώς αρνητικών αποτελεσμάτων. Πάντως για τις πιο συνηθισμένες διαταραχές του καρυότυπου της μητέρας (όπως διπλασιασμός, έλλειψη, μετάθεση, αναστροφή ή μωσαϊκισμό), το τεστ ΝΙΡΤ δεν συνιστάται.

Μετάγγιση αίματος

Χρειάζεται κενό ενός χρόνου μεταξύ μετάγγισης αίματος (αλλογενής) και της λήψης δείγματος για ΝΙΡΤ. Μια μετάγγιση μπορεί να εισάγει στην κυκλοφορία της εγκύου ξένο DNA που θα μπορούσε να προκαλέσει λανθασμένα αποτελέσματα. Σε διάστημα ενός έτους, η έγκυος αναπληρώνει τα δικά της κύτταρα οπότε μετά το έτος μπορεί να πραγματοποιηθεί το ΝΙΡΤ.

Χειρουργείο μεταμόσχευσης

Σε περίπτωση ιστορικού μεταμόσχευσης δεν μπορεί να ληφθεί δείγμα για ΝΙΡΤ. Μια τέτοια επέμβαση σημαίνει ότι όργανο από ξένο άτομο μπαίνει στο σώμα της εγκύου. Έτσι, ξένα κύτταρα και ξένο DNA μπαίνουν στην κυκλοφορία και αυτό σημαίνει ότι ότι το αποτέλεσμα μπορεί να είναι αναξιόπιστο.

Συμπερασματικά, το τεστ ΝΙΡΤ είναι ένα εξαιρετικά αξιόπιστο τεστ για συγκεκριμένες χρωμοσωμικές ανωμαλίες και μπορεί να μας διευκρινίσει τυχόν διαγνωστικές απορίες. Υπάρχουν ωστόσο λίγες περιπτώσεις που το αποτέλεσμα μπορεί να επηρεαστεί και να είναι ψευδές. Οι πάροχοι Υγείας πρέπει να είναι ενήμεροι αυτών των καταστάσεων και να χρησιμοποιούν το τεστ του μη επεμβατικού προγεννητικού ελέγχου με βάση τις ιατρικές ενδείξεις και όχι με σκοπό την κάλυψη των δικών τους ανεπαρκειών. Τότε πραγματικά αυτό το πολύτιμο εργαλείο προγεννητικού ελέγχου μπορεί να αποτελέσει πολύτιο αρωγό.