Συζητώντας με πολλές γυναίκες διαπιστώνουμε ότι πολύς κόσμος θεωρεί ότι τα οστά είναι “στατικά” όργανα που δεν μεταβάλλονται με το πέρας του χρόνου. Η αλήθεια είναι πως τα οστά του οργανισμού μας μεταβάλλονται συνεχώς. Όση ώρα διαβάζετε αυτό το άρθρο, ειδικά κύτταρα του οργανισμού, οι οστεοκλάστες, καταστρέφουν παλιά τμήματα των οστών και άλλα κύτταρα, οι οστεοβλάστες, τα ξαναχτίζουν. Δυστυχώς, όσο γερνάμε, χάνουμε μεγαλύτερη ποσότητα οστού από όση χτίζουμε. Αυτό οδηγεί, σταδιακά, σε ολοένα και μεγαλύτερη απώλεια οστού και τα οστά γίνονται όλο και πιο εύθρυπτα και πορώδη.
Αν μείνει χωρίς αντιμετώπιση, αυτή η απώλεια οστού οδηγεί σε οστεοπόρωση, δηλαδή σε ελαττωμένη ποσότητα οστού και επίσης κακής ποιότητας. Έτσι, τα οστά αδυνατίζουν και είναι πιο εύκολο να σπάσουν. Οι γυναίκες με οστεοπόρωση μπορούν να υποστούν κάταγμα σε κάποιο οστό ακόμα και με ασήμαντη άσκηση δύναμης, για παράδειγμα από ένα μικρό πέσιμο μέσα στο σπίτι.
Το κάταγμα μπορεί να συμβεί σε διαφορετικά οστά. Ένας από τους πιο σημαντικούς τραυματισμούς αφορά στο κάταγμα ισχύου (γοφού). Ένα τέτοιο κάταγμα μπορεί να περιορίσει σημαντικά την κινητικότητα μιας γυναίκας, να την καταδικάσει σε χρόνια περίθαλψη, να υπάρχει ανάγκη για κατ’ οίκον νοσηλεία, να οδηγήσει σε απομόνωση και κατάθλιψη, ενώ ακόμα μπορεί να είναι και αίτιο θανάτου.
Πώς γίνεται η διάγνωση της οστεοπόρωσης;
Ο καλύτερος τρόπος για την εκτίμηση της οστικής πυκνότητας είναι η μέθοδος DEXA. Είναι μέθοδος που χρησιμοποιεί ακτίνες Χ και μπορεί να υπολογίσει με πολύ καλή ακρίβεια την οστική πυκνότητα σε διάφορες θέσεις.
Πότε πρέπει μια γυναίκα να κάνει μέτρηση οστικής πυκνότητας;
Στη συνήθη ασάφεια που χαρακτηρίζει την άσκηση της Ιατρικής στη χώρα μας, η διενέργεια αυτής της εξέτασης δεν θα μπορούσε να αποτελέσει εξαίρεση! Δεν είναι απαραίτητη η μέτρηση οστικής πυκνότητας πριν τα 65, εκτός και αν υπάρχουν παράγοντες κινδύνου. Άρα, μέτρηση οστικής πυκνότητας πρέπει να κάνει μια γυναίκα αν:
1) Είναι μεγαλύτερη των 65 ετών.
Οι γυναίκες που είναι νεώτερες των 65 ετών δεν χρειάζεται να κάνουν την εξέταση εκτός αν έχουν κάποιον/ ους από τους παρακάτω παράγοντες κινδύνου
1) να νοσούν από ρευματοειδή αρθρίτιδα
2 να έχουν υποστεί “εύκολα”, κάταγμα στο παρελθόν
3) να είναι πολύ αδύνατες (κάτω των 57 κιλών)
4) να έχει υποστεί κάταγμα ισχύου κάποιος γονιός τους
5) να είναι αλκοολικές
6) να είναι καπνίστριες
7) να παίρνουν για χρόνια, θεραπείες με κορτιζόνη
8) έχουν μπει σε πρόωρη εμμηνόπαυση (νωρίτερα από 45 ετών) για οποιουσδήποτε λόγους (χειρουργείο ή πρώιμη ωοθηκική ανεπάρκεια)
Και τι πειράζει αν κάνω την εξέταση χωρίς λόγο;
Αν δεν συντρέχουν λόγοι, τότε είναι μια αχρείαστη εξέταση. Από έρευνες φάνηκε ότι η κατάχρηση της εξέτασης οδηγεί σε υπερθεραπεία, δηλαδή θα αναγκαστούμε να χορηγήσουμε φαρμακευτική αγωγή σε γυναίκες που δεν την χρειάζονται. Αυτό, έχει αποδειχθεί ότι προκαλεί περισσότερο κακό παρά ωφέλεια. Για παράδειγμα, τα διφωσφονικά, μια συνηθισμένη κατηγορία φαρμάκων που χρησιμοποιούνται στην περίπτωση της οστεοπόρωσης, μπορεί να προκαλέσουν οισοφαγίτιδες και άλλες γαστρεντερικές διαταραχές, γενικευμένους πόνους σε μύες και αρθρώσεις, καρδιακές αρρυθμίες, κατάγματα του μηριαίου οστού κλπ. Με άλλα λόγια, σε καταστάσεις οστεοπενίας (δηλαδή που η απώλεια του οστού δεν έχει φτάσει στην οστεοπόρωση αλλά είναι ακόμα σε αρχικά στάδια) δεν υπάρχουν οφέλη από τη χρήση τέτοιων θεραπειών. Δεν πρέπει επίσης να μας διαφεύγει και το αυξημένο χρηματικό κόστος που επωμίζεται η γυναίκα κάνοντας αχρείαστες εξετάσεις και λαμβάνοντας περιτές θεραπείες.
Τελικά, έκανα μέτρηση οστικής πυκνότητας και δεν καταλαβαίνω τα αποτελέσματα!
Μερικές επεξηγήσεις για να καταλάβετε τη σημασία των αριθμών που εμφανίζονται στο αποτέλεσμα:
Η συντομογραφία BMD σημαίνει στα ελληνικά, “οστική πυκνότητα”, δηλαδή τα γραμμάρια οστικού ιστού ανά τετραγωνικό εκατοστό. Αποτελέσματα από +1,0 και πάνω είναι καλά.
Στο σημείο που αναφέρει το T- score είναι η σύγκριση της κατάστασης των οστών σας με τα οστά γυναικών στην ηλικία των 30 ετών. Σε αυτή την ηλικία είναι που τα οστά έχουν την υψηλότερη οστική πυκνότητα. Το Τ score είναι η πιο σημαντική μέτρηση στην εξέταση οστικής πυκνότητας. Αν το αποτέλεσμα είναι πάνω από +1,0 είστε σε άριστη κατάσταση. Αν το αποτέλεσμα είναι από +1,0 ως -1,0 τότε η πυκνότητα των οστών σας είναι ικανοποιητική. Αν το αποτέλεσμα είναι μεταξύ -1,0 ως -2,5 τότε έχετε οστεοπενία. Και, τέλος, αν το αποτέλεσμα είναι χειρότερο από -2,5 τότε έχετε οστεοπόρωση. Απλό δεν είναι;
Η στήλη που αναφέρει το Z score συγκρίνει τα οστά σας με τα οστά γυναικών της ίδιας ηλικίας με εσάς. Αλλά ακόμα και αν έχετε πιο καλά αποτελέσματα από τις γυναίκες της ίδιας ηλικίας αυτό δεν σημαίνει ότι όλα είναι καλά! Μπορεί να διατρέχετε υψηλό κίνδυνο κατάγματος ακόμα και αν βρίσκεστε σε καλύτερη κατάσταση από τις συνομήλικές σας! Άρα το T score είναι το πιο σημαντικό.
Τα αποτελέσματα έχουν και διαγράμματα με περιοχές με πράσινο, κίτρινο και κόκκινο χρώμα. Το πράσινο είναι καλό, το κίτρινο σημαίνει οστεοπενία και το κόκκινο είναι (σωστά μαντέψατε!) κακό γιατί σημαίνει οστεοπόρωση.
Κάθε πότε πρέπει να επαναλαμβάνεται η μέτρηση της οστικής πυκνότητας;
Η εξέταση θα πρέπει να επαναλαμβάνεται κάθε 2- 5 χρόνια, ανάλογα με τους παράγοντες κινδύνου για οστεοπόρωση.
- Οι περισσότεροι ειδικοί συνιστούν ότι αν στην αρχική εξέταση το Τ score είναι από -2,00 ως -2,49 σε οποιοδήποτε σημείο, ή αν παίρνετε φάρμακα που μπορεί να ελαττώσουν την οστική πυκνότητα, ή έχετε προβλήματα υγείας που μπορεί να επηρεάσουν την ανθεκτικότητα των οστών, να επαναλαμβάνετε την μέτρηση οστικής πυκνότητας κάθε δύο χρόνια.
- Κάθε δύο χρόνια χρειάζονται έλεγχο και οι γυναίκες που διαγνώστηκαν ήδη με οστεοπόρωση και παίρνουν θεραπεία για αυτό. Σ’ αυτή την περίπτωση ο έλεγχος γίνεται για να παρακολουθήσουμε την αποτελεσματικότητα της θεραπείας.
- Σε γυναίκες ηλικίας μεγαλύτερης των 65 ετών, με Τ score από -1,50 ως -1,99 σε οποιοδήποτε σημείο και χωρίς άλλους παράγοντες κινδύνου, η μέτρηση οστικής πυκνότητας χρειάζεται να γίνεται κάθε τρία με πέντε χρόνια.
- Σε γυναίκες ηλικίας μεγαλύτερης των 65 ετών, με Τ score από -1,01 ως -1,49 σε οποιοδήποτε σημείο και χωρίς άλλους παράγοντες κινδύνου, η μέτρηση οστικής πυκνότητας χρειάζεται να γίνεται μόνο κάθε δέκα με δεκαπέντε χρόνια.
Συμπερασματικά, αν είστε ηλικίας μεγαλύτερης των 65 ετών, πρέπει οπωσδήποτε να κάνετε μέτρηση οστικής πυκνότητας. Αν έχετε παράγοντες κινδύνου για να αναπτύξετε οστεοπόρωση, ίσως χρειάζεται να εξεταστείτε και νωρίτερα. Αν θέλετε να μάθετε περισσότερα για την οστεοπόρωση, δείτε σχετικά >ΕΔΩ<