Τι είναι η υπογονιμότητα; Είναι συχνή;

Η υπογονιμότητα ορίζεται σαν την αδυναμία να επιτευχθεί κλινικά αναγνωρίσιμη εγκυμοσύνη μετά από 12 μήνες τακτικών και ελεύθερων επαφών (και να μην υπάρχουν άλλοι λόγοι, όπως θηλασμός ή αμηνόρροια της λοχείας). Σε γυναίκα άνω των 35 ο αντίστοιχος χρόνος αλλάζει σε 6 μήνες.

Ως “πρωτοπαθής” ορίζεται η υπογονιμότητα σε ένα ζευγάρι που δεν είχαν ποτέ επιτύχει εγκυμοσύνη στην παρούσα ή σε παλιότερες σχέσεις. Δευτεροπαθής υπογονιμότητα είναι η αδυναμία επίτευξης εγκυμοσύνης μετά από επιτυχημένη εγκυμοσύνη στο παρελθόν.

Η υπογονιμότητα είναι αρκετά συχνή και οι στατιστικές εκτιμούν το ποσοστό των ζευγαριών που έχουνε κάποιο βαθμό δυσκολίας στη σύλληψη από 12 ως 28%.

Ποιός είναι ο φυσιολογικός μηχανισμός της σύλληψης;

Είναι γεγονός ότι ο μηχανισμός της σύλληψης είναι πολύπλοκος. Για σκοπούς παρουσίασης και μόνο, μπορούμε να τον αναλύσουμε στα πιο σημαντικά και βασικά επιμέρους τμήματά του.

Το σπέρμα πρέπει να εναποτεθεί στον τράχηλο, ή κοντά του, σε χρόνο που να ταυτίζεται με την ωοθυλακιορρηξία ή να είναι πολύ κοντά σε αυτή. Το σπέρμα πρέπει να ανέλθει στις σάλπιγγες και να έχει τη δυνατότητα να γονιμοποιήσει το ωάριο (ανδρικός παράγοντας).
Η ωοθυλακιορρηξία ενός ώριμου ωαρίου πρέπει να συμβαίνει, ιδανικά σε τακτική, προβλέψιμη και κυκλική βάση. (ωοθηκικός παράγοντας).
Ο τράχηλος πρέπει να συλλάβει, να θρέψει και να απελευθερώσει το σπέρμα εντός της μήτρας και των σαλπίγγων (τραχηλικός παράγοντας).
Οι σάλπιγγες πρέπει να συλλέξουν τα απελευθερούμενα ωάρια και να μεταφέρουν αποτελεσματικά το σπέρμα και το γονιμοποιημένο ωάριο (σαλπιγγικός παράγοντας).
Η μήτρα πρέπει να είναι δεκτική στην εμφύτευση του εμβρύου και ικανή να υποστηρίξει την επακόλουθη φυσιολογική εξέλιξη και ανάπτυξη του μωρού (παράγοντας της μήτρας).

Ο συντονισμός των ανωτέρω παραγόντων είναι καίριας σημασίας στην επιτυχημένη σύλληψη. Ορισμένες φορές, κάποιοι παράγοντες αλληλοεπικαλύπτονται (για παράδειγμα στην ενδομητρίωση) και για αυτό το λόγο η προσέγγιση θα πρέπει να αξιολογεί όλους τους παράγοντες που συμμετέχουν και να αντιμετωπίζονται καταλλήλως.

Ποιά είναι τα αίτια της υπογονιμότητας;

Σε αδρές γραμμές τα αίτια μπορεί να προέρχονται είτε από τη γυναίκα, τον άνδρα, και τους δύο ή, σε ορισμένες περιπτώσεις, να μην μπορούν να εξακριβωθούν. Προσπαθώντας να αναλύσουμε τους λόγους για τους οποίους συμβαίνει η υπογονιμότητα, οι πιο σημαντικοί λόγοι περιλαμβάνουν δυσλειτουργία της ωοθυλακιορρηξίας (15%), παθολογία από τις σάλπιγγες και το περιτόναιο (30- 40%) και ανδρικούς παράγοντες (30- 40%). Παθολογία από τη μήτρα είναι σχετικά σπάνια και οι υπόλοιποι λόγοι είναι γενικά άγνωστοι. Ως ένα σημείο, η συχνότητα κάθε αιτίου ποικίλλει με την ηλικία. Η δυσλειτουργία της ωοθυλακιορρηξίας είναι πιο συχνή σε νεαρότερα από ότι σε μεγαλύτερα ζευγάρια. Οι παράγοντες από τη σάλπιγγα και το περιτόναιο έχουν παρόμοια συχνότητα εμφάνισης. Παράγοντες από τον άνδρα και η ανεξήγητη υπογονιμότητα είναι πιο συχνές διαγνώσεις σε ζευγάρια μεγαλύτερης ηλικίας. Μια αναλυτική λίστα όλων των πιθανών αιτίων δεν μπορεί να παρουσιαστεί εδώ λόγω περιορισμών χώρου.

Ποια είναι η ψυχολογική επίδραση της υπογονιμότητας σε ένα ζευγάρι;

Η υπογονιμότητα μπορεί να έχει σοβαρές ψυχολογικές επιπτώσεις. Στο ζευγάρι μπορεί να δημιουργηθεί άγχος κι αυτό με τη σειρά του μπορεί να αυξήσει τη σεξουαλική δυσλειτουργία. Στα υπογόνιμα ζευγάρια προκύπτουν συχνά συζυγικές διαφωνίες, ειδικά όταν είναι υπό πίεση για να λάβουν ιατρικές αποφάσεις. Οι γυναίκες που προσπαθούν να συλλάβουν έχουν συχνότητα εμφάνισης κατάθλιψης παρόμοια με γυναίκες που πάσχουν από καρδιοπάθεια ή καρκίνο. Ακόμα και τα ζευγάρια που υποβάλλονται σε εξωσωματική γονιμοποίηση αντιμετωπίζουν έντονο stress.

Οι συναισθηματικές απώλειες που προκαλούνται από την υπογονιμότητα περιλαμβάνουν την ακύρωση της ολοκλήρωσης της γυναίκας μέσω της άρνησης της μητρότητας, την απώλεια του επιθυμητού και ονειρεμένου τρόπου ζωής, το αίσθημα της απώλειας του ελέγχου στη ζωή, η αμφισβήτηση της γυναικείας φύσης, η αλλαγή και κάποιες φορές η απώλεια φίλων και για πολλούς η απώλεια υποστήριξης από το θρησκευτικό περιβάλλον.

Το συναισθηματικό stress και οι συζυγικές δυσκολίες είναι πιο έντονες σε ζευγάρια που ο παράγοντας υπογονιμότητας οφείλεται στον άνδρα.

Σε κάθε περίπτωση, χρειάζεται εκτεταμένη συζήτηση μεταξύ του ζευγαριού και καλές επικοινωνιακές δεξιότητες για να ξεπεραστεί το συναισθηματικό stress. Εμέις, από τη μεριά μας είμαστε εδώ για να προσφέρουμε οποιαδήποτε βοήθεια απαιτείται συζητώντας μαζί σας για τα συναισθήματα σας, παρέχοντας επιστημονικά δεδομένα και παραπέμποντας σας σε ειδικούς για περαιτέρω βοήθεια.

Ποιός είναι ο απαιτούμενος έλεγχος του υπογόνιμου ζευγαριού;

Αυτή είναι η αρχική εκτίμηση του υπογόνιμου ζευγαριού. Συνιστουμε η εκτίμηση να γίνεται και για τους δύο συντρόφους ταυτόχρονα.

Για τη γυναίκα

Ιστορικό (ιατρικό, σεξουαλικό, κοινωνικό)

Ένα λεπτομερές ιστορικό είναι εξαιρετικά σημαντικό για τη διαπίστωση αιτιών που μπορεί να αναστέλλουν τη φυσιολογική σύλληψη. Οι ερωτήσεις θα αφορούν:

Διάρκεια της υπογονιμότητας και αποτελέσματα όποιας παλαιότερης εκτίμησης και θεραπείας.
Εμμηνορυσιακό ιστορικό (ηλικία πρώτης περιόδου, διάρκεια κύκλου και χαρακτηριστικά, προεμμηνορυσιακά συμπτώματα και έναρξη/ σοβαρότητα τυχόν σοβαρού πόνου κατά την περίοδο).
Ιστορικό εγκυμοσυνών (αριθμός συλλήψεων και ζώντων γεννήσεων, έκβαση εγκυμοσύνης και σχετιζόμενες επιπλοκές)
Προηγούμενες μέθοδοι αντισύλληψης
Συχνότητα σεξουαλικών επαφών και σεξουαλική δυσλειτουργία
Προηγούμενα χειρουργεία (είδος επέμβασης, ένδειξη χειρουργείου και έκβαση), προηγούμενες νοσηλείες, σοβαρές ασθένειες και τραυματισμοί, φλεγμονώδη νόσος εντέρου, ή έκθεση σε σεξουαλικά μεταδιδόμενες νόσους.
Παθήσεις του θυρεοειδούς, ροή υγρού από τις θηλές, υπερτρίχωση, πόνος στην πύελο ή στην κοιλιά και πόνος κατά την επαφή.
Προηγούμενα παθολογικά τεστ Παπ και τυχόν κατοπινή θεραπεία.
Τρέχουσα φαρμακευτική αγωγή και αλλεργίες.
Οικογενειακό ιστορικό συγγενών ανωμαλιών, νοητικής υστέρησης, πρόωρης εμμηνόπαυσης και προβλημάτων αναπαραγωγής.
Επάγγελμα και έκθεση σε γνωστούς περιβαλλοντικούς κινδύνους.
Κατανάλωση καπνού, αλκοόλ, ναρκωτικών.

Σωματική και γυναικολογική εξέταση

Πραγματοποιείται ολοκληρωμένη εξέταση για να τεκμηριωθούν τα παρακάτω:

Βάρος, δείκτης μάζας σώματος (BMI), αρτηριακή πίεση και ο σφυγμός
Διόγκωση του θυρεοειδούς και παρουσία οζιδίων ή ευαισθησίας.
Εμφάνιση των μαστών και εκτίμηση για τυχόν εκκρίσεις
Σημεία υπερβολικής έκκρισης ανδρογόνων (ακμή, υπερτρίχωση, λιπαρό δέρμα κλπ).
Ανωμαλίες στον τράχηλο ή στον κόλπο, εκκρίσεις ή υγρά.
Ευαισθησία στην πύελο ή στην κοιλιά, διόγκωση οργάνων ή όγκοι.
Μέγεθος, σχήμα, θέση και κινητικότητα μήτρας.
Ευαισθησία ή όγκοι στα εξαρτήματα (σάλπιγγες, ωοθήκες).

Γυναικολογικός υπέρηχος

Το κολπικό υπερηχογράφημα είναι χρήσιμο για να ελεγχθούν την κατάσταση της μήτρας και των ωοθηκών. Το υπερηχογράφημα πραγματοποιείται περίπου δύο εβδομάδες πριν την αναμενόμενη ημερομηνία της επόμενης περιόδου ώστε να μπορεί να ελεγχθεί η εμφάνιση και ο αριθμός των ωοθυλακίων στις ωοθήκες. Μερικές φορές, μπορεί να χρειαστούν διαδοχικά υπερηχογραφήματα ξεκινώντας από την 8η- 10η μέρα και επαναλαμβανόμενα μέρα παρά μέρα ώστε να παρακολουθήσουμε την ανάπτυξη των ωοθυλακίων.

Υστεροσαλπιγγογραφία

Η υστεροσαλπιγγογραφία (ΥΣΓ) είναι μια εξέταση που χρησιμοποιεί ακτίνες Χ για να δούμε εντός της μήτρας και των σαλπίγγων καθώς και στην περιοχή γύρω τους.

Κατά τη διάρκεια μιας υστεροσαλπιγγογραφίας, μία χρωστική (σκιαγραφικό υλικό) χορηγείται μέσω ενός πολύ λεπτού σωλήνα μέσω του κόλπου και μέσα στη μήτρα. Λόγω του ότι η μήτρα και οι σάλπιγγες είναι συνδεδεμένες μεταξύ τους, η χρωστική θα περάσει μέσα στις σάλπιγγες. Λαμβάνονται ακτινογραφίες με τη χρήση ακτίνων Χ καθώς η χρωστική ρέει μέσα στη μήτρα και στις ωοθήκες. Οι εικόνες που λαμβάνονται μπορούν να δείξουν προβλήματα όπως ένα τραυματισμό ή ανώμαλη κατασκευή της μήτρας ή των σαλπίγγων ή κάποια απόφραξη που θα μπορούσε να αποτρέψει ένα ωάριο από το να μετακινηθεί μέσω των σαλπίγγων στη μήτρα. Μία απόφραξη θα μπορούσε, επίσης, να αποτρέψει το σπέρμα από το να μετακινηθεί στη σάλπιγγα και να γονιμοποιήσει το ωάριο. Η υστεροσαλπιγγογραφία μπορεί επίσης να εντοπίσει προβλήματα στο εσωτερικό της μήτρας που να αποτρέπουν το γονιμοποιημένο ωάριο από το να εμφυτευθεί στο τοίχωμα της μήτρας. Η ΥΣΓ συνήθως πραγματοποιείται μεταξύ της 6ης και 13ης μέρας του κύκλου.

Ορμονικές εξετάσεις

FSH, LH, οιστραδιόλη, TSH, fT4, PRL την 2η- 3η μέρα του κύκλου (1η μέρα θεωρείται η πρώτη μέρα κατά την οποία βλέπεται αίμα περιόδου). Μία παθολογικά αυξημένη τιμή FSH μπορεί να σημαίνει την εξάντληση των ωοθηκικών αποθεμάτων. Αυξημένη LH μπορεί να υποδηλώνει σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (ΣΠΚΩ) ή περιβάλλον υπερέκκρισης ανδρογόνων. Η λειτουργία του θυρεοειδούς (TSH, fT4) μπορεί να εμπλέκεται με τη φυσιολογική λειτουργία της ωοθυλακιορρηξίας και η αυξημένες τιμές προλακτίνης (PRL) μπορεί να είναι η αιτία κύκλων χωρίς φυσιολογική ωοθυλακιορρηξία.
AMH οποιαδήποτε μέρα του κύκλου. Η Αντι Μυλεριανή Ορμόνη (AMH) είναι μια ορμόνη που παράγεται από τα ωοθυλάκια που εναπομένουν στην ωοθήκη. Είναι, με άλλα λόγια, ένας τρόπος για να εκτιμήσουμε τις ωοθηκικές εφεδρείες. Τιμές πάνω από 1.0 ng/ ml είναι ενδεικτικές ικανοποιητικής επάρκειας ωοθηκικών αποθεμάτων.
Προγεστερόνη. Αυτή η ορμόνη πρέπει να μετριέται 7 ημέρες πριν την έλευση της επόμενης περιόδου. Αν, για παράδειγμα, έχετε κύκλο 28 ημερών, τότε η προγεστερόνη θα πρέπει να μετριέται την 21η μέρα του κύκλου. Αν δεν είστε σίγουρη, τότε μπορείτε να μετρήσετε την προγεστερόνη την 21η μέρα του κύκλου και ανά 7 μέρες μέχρι να σας έρθει περίοδος. Επίπεδα προγεστερόνης άνω των 3 ng/ ml αποτελούν επαρκή απόδειξη ότι έχει πραγματοποιηθεί ωοθυλακιορρηξία.
Σε περίπτωση που υπάρχουν εργαστηριακά ευρήματα ή κλινικά συμπτώματα υπερέκκρισης ανδρογόνων (ακμή, υπερτρίχωση, αυξημένη LH, εμφάνιση πολυκυστικών ωοθηκών κλπ) τότε χρειάζεται μια μέτρηση των λεγόμενων “ανδρικών” ορμονών ολικής και ελεύθερης τεστοστερόνης, SHBG, 17-OH προγεστερόνης, DHEA-S. Αυτές οι ορμόνες (εφ’ όσον είναι εκτός ορίων) μπορούν να αναστείλουν τη φυσιολογική ωοθυλακιορρηξία.

Για τον άνδρα

Ιστορικό (ιατρικό, σεξουαλικό, κοινωνικό)

Ουρολογική εξέταση για εκτίμηση:

των όρχεων: για έλεγχο για τυχόν όγκων ή παραμορφώσεων.
του πέους: για έλεγχο του σχήματος και της κατασκευής του και για τυχόν εμφανείς ανωμαλίες.
της παρουσίας τυχόν κιρσοκήλης.
των δευτερογενών χαρακτηριστικών του φύλου, συμπεριλαμβανόμενων της σωματικής κατασκευής, της κατανομής των τριχών και της ανάπτυξης του στήθους.

Σπερμοδιάγραμμα (Ανάλυση σπέρματος)

Το σπέρμα σας θα εξεταστεί για να εξακριβωθεί αν έχετε χαμηλό αριθμό σπερματοζωαρίων, χαμηλή κινητικότητα ή ανώμαλες μορφές σπέρματος.

Ο πίνακας δείχνει μια σύνοψη των φυσιολογικών παραμέτρων του σπέρματος όπως έχει παρουσιαστεί σε διάφορους οργανισμούς υγείας. Το σπέρμα πρέπει να συλλέγεται μετά από 2- 5 μέρες αποχής και η εκτίμησή του πρέπει να βασίζεται σε τουλάχιστον δύο εξετάσεις. Το σπέρμα μπορεί να συλλεχθεί με τη μέθοδο του αυνανισμού σε αποστειρωμένο δοχείο ή μετά από επαφή με τη χρήση ειδικών προφυλακτικών συλλογής σπέρματος που δεν περιέχουν ουσίες τοξικές για το σπέρμα. Ιδανικά, το σπέρμα θα πρέπει να συλλέγεται στο εργαστήριο. Αν συλλεχθεί στο σπίτι, το δείγμα θα πρέπει να διατηρηθεί σε θερμοκρασία δωματίου ή σώματος κατά τη μεταφορά και να εξετασθεί μέσα σε μία ώρα από τη συλλογή του. Είναι προτιμότερο να συζητήσετε το θέμα με το εργαστήριο που θα κάνει την ανάλυση του δείγματος.

Όγκος σπέρματος	Φυσιολογικό	2–5 mL ανά εκσπερμάτιση. Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, ελάχιστος όγκος 1.5 ml
Παθολογικό	Παθολογικά μικρός ή μεγάλος όγκος. Αυτό μπορεί, ενίοτε, να προκαλέσει προβλήματα γονιμότητας.
Χρόνος ρευστοποίησης	Φυσιολογικό	20- 30 λεπτά μετά τη συλλογή
Παθολογικό	Υπερβολικά μακρύς χρόνος ρευστοποίησης. Μπορεί να αποτελεί σημάδι λοίμωξης.
Αριθμός σπερματοζωαρίων	Φυσιολογικό	Συγκέντρωση 15 (παλιότερα όρια 20) εκατομμύρια σπερματοζωάρια ανά μιλιλίτρο (mL) ή περισσότερο. Συνολικός αριθμός σπερματοζωαρίων 40 εκατομμύρια.
Παθολογικό	Ένα πολύ μικρός αριθμός σπερματοζωαρίων. Άνδρες με αριθμό σπερματοζωαρίων λιγότερα από 1 εκατομμύρια έχουν τεκνοποιήσει.
Μορφολογία σπέρματος	Φυσιολογικό	Σύμφωνα με τον ΠΟΥ: 4% του σπέρματος με φυσιολογική μορφολογία.Σύμφωνα με τα κριτήρια Kruger: Περισσότερο από 14% του σπέρματος με φυσιολογικό σχήμα.
Παθολογικό	Τα σπερματοζωάρια μπορεί να έχουν δύο κεφαλές ή δύο ουρές, κοντή ουρά, μικρή κεφαλή, ή στρόγγυλη (αντί για οβάλ) κεφαλή. Το παθολογικό σπέρμα μπορεί να αδυνατεί να κινηθεί φυσιολογικά ή να διεισδύει στο ωάριο. Ένα ποσοστό μη φυσιολογικού σπέρματος πάντα ανευρίσκεται σε κάθε δείγμα. Μόνο το υψηλό ποσοστό ανώμαλων μορφών μπορεί να προκαλέσει προβλήματα τεκνοποίησης.
Κινητικότητα σπέρματος	Φυσιολογικό	Ποσοστό κινητικότητας 40% με προς τα εμπρός κίνηση 32%Πάνω από 50% του σπέρματος παρουσιάζει φυσιολογική προς τα εμπρός κίνηση μετά από μία ώρα.
Παθολογικό	Το σπέρμα πρέπει να κινείται προς τα εμπρός μέσω της τραχηλική βλέννης για να φτάσει στο ωάριο. Ένα υψηλό ποσοστό σπέρματος που δεν μπορεί να κινηθεί ικανοποιητικά μπορεί να δυσκολέψει την τεκνοποίηση.
pH σπέρματος	Φυσιολογικό	pH σπέρματος μεταξύ 7.1- 8.0. Σύμφωνα με τον ΠΟΥ: 7.2- 7.8
Παθολογικό	Ένα παθολογικά υψηλό ή χαμηλό pH μπορεί να σκοτώσει τα σπερματοζωάρια ή να επηρεάσει το πόσο καλά μπορούν να κινηθούν ή να διεισδύσουν στο ωάριο.
Λευκά αιμοσφαίρια	Φυσιολογικό	Δεν ανευρίσκονται λευκά αιμοσφαίρια ή βακτήρια.
Παθολογικό	Ανευρίσκονται βακτήρια ή μεγάλος αριθμός λευκών αιμοσφαιρίων. Αυτό μπορεί να είναι σημάδι λοίμωξης.
Φρουτόζη		Για τα επίπεδα φρουκτόζης στο σπέρμα, το WebMD αναφέρει ως φυσιολογικές, τιμές τουλάχιστον 3 mg/mL. Ο ΠΟΥ, αναφέρει φυσιολογικές τιμές τα 13 μmol ανά δείγμα. Η έλλειψη φρουκτόζης μπορεί να σημαίνει πρόβλημα με τις σπερματοδόχες κύστεις.

Από όλες αυτές τις παραμέτρους, η συγκέντρωση και η προς τα εμπρός κινητικότητα είναι οι πιο σημαντικοί παράγοντες στο να προβλέψουν την πιθανότητα επίτευξης εγκυμοσύνης με την επαφή ή με την σπερματέγχυση. Για παράδειγμα, όταν η συγκέντρωση του σπέρματος είναι < 10 εκατομμύρια/ml και/ ή η προς τα εμπρός κινητικότητα < 20%, η πιθανότητα εγκυμοσύνης με τη χρήση συμβατικών μεθόδων είναι πολύ χαμηλή. Σε αυτές τις περιπτώσεις, τεχνικές εξωσωματικής γονιμοποίησης θα μεγιστοποιούσαν την πιθανότητα επίτευξης εγκυμοσύνης.

Ποιές είναι οι γόνιμες μέρες μου; Πώς μπορώ να τις υπολογίσω;

Η σύλληψη συμβαίνει όταν ένα ωάριο συναντά ένα σπερματοζωάριο και το γονιμοποιημένο ωάριο εμφυτεύεται σε ένα καλά προετοιμασμένο ενδομήτριο (η εσωτερική επίστρωση της μήτρας). Μια γυναίκα δεν μπορεί να συλλάβει οποιαδήποτε μέρα του μήνα. Στην πραγματικότητα, το αποκαλούμενο “παράθυρο γονιμότητας” είναι αρκετά στενό. Αυτό συμβαίνει γιατί το ωάριο ελευθερώνεται συγκεκριμένη μέρα του κύκλου και η ζωή τόσο του ωαρίου όσο και του σπερματοζωαρίου είναι περιορισμένη. Επιπλέον, ορμονικές αλλαγές μπορούν να επηρεάσουν το ενδομήτριο κάνοντας την επιφάνειά του αφιλόξενη στην εμφύτευση όταν βρίσκεται εκτός του παράθυρου γονιμότητας.

Υπάρχουν διάφορες μέθοδοι για να υπολογίσετε τις γόνιμες μέρες σας. Για γυναίκες με σταθερούς κύκλους, αφαιρώντας 14 μέρες από την ημερομηνία έναρξης της επόμενης περιόδου σας, θα σας δείξει την ημέρα ωοθυλακιορρηξίας (απελευθέρωση του ωαρίου). Έτσι, αν η επόμενη περίοδος είναι να έρθει στις 29 του μήνα και έχετε κύκλο 27 ημερών, η ημέρα ωοθυλακιορρηξίας θα είναι στις 29- 14 μέρες= 15 του μήνα. Αυτή είναι η (27- 14=) 13η μέρα του κύκλου. Οι πιο γόνιμες μέρες είναι δύο μέρες πριν, η ημέρα της ωοθυλακιορρηξίας και η επόμενη μέρα. Βέβαια, αυτό δεν αποκλείει να πραγματοποιηθεί σύλληψη και λίγες μέρες πριν και μετά από αυτό το “παράθυρο” μιας και αυτός ο υπολογισμός βασίζεται στην επόμενη περίοδο που δεν ξέρουμε πότε ακριβώς θα συμβεί. Αξίζει να σημειωθεί ότι αν δεν έχετε κύκλο ακριβώς 28 ημερών, η ωοθυλακιορρηξία δεν συμβαίνει στα μισά του κύκλου!

Προς διευκόλυνσή σας, έχουμε φτιάξει μια εφαρμογή που σας υποδεικνύει τις γόνιμες μέρες σας και σας ενημερώσει για την πιθανή ημέρα ωοθυλακιορρηξίας. Η εφαρμογή είναι διαθέσιμη για συσκευές Android (κινητά και ταμπλέτες) και μπορείτε να την κατεβάσετε δωρεάν κάνοντας κλικ >ΕΔΩ<.

Η βασική θερμοκρασία σώματος (BΘΣ) είναι η θερμοκρασία σας αμέσως μόλις ξυπνήσετε. Αμέσως μετά την ωοθυλακιορρηξία, ανεβαίνει ελαφρά, ορισμένες φορές λιγότερο από ένα βαθμό και παραμένει υψηλότερη μέχρι να αρχίσει η επόμενη περίοδος. Αν καταγράψετε τη θερμοκρασία σας κάθε μέρα, θα μπορείτε να καταγράψετε τις μικρές διαφορές που θα σημαίνουν ότι οι ωοθήκες σας απελευθέρωσαν ένα ωάριο.

Πως να μετρήσετε τη ΒΘΣ:

Χρησιμοποιήστε ένα κατάλληλο θερμόμετρο. Πρέπει να είναι αρκετά ευαίσθητο ώστε να δείχνει τις μικρές αλλαγές στη θερμοκρασία, αλλά δεν χρειάζεται να είναι ακριβό.
Πάρτε τη θερμοκρασία σας την ίδια ώρα κάθε πρωί, πάντα πριν σηκωθείτε από το κρεβάτι (προσπαθήστε να έχετε το θερμόμετρο στο κομοδίνο, δίπλα σας). Ακόμα κι αν σηκωθείτε να πάτε στην τουαλέτα μπορεί να επηρεάσει τη θερμοκρασία σας. Το ίδιο μπορεί να κάνει και το κάπνισμα, ποτό και ένα κακός ύπνος.
Να θυμάστε ότι η ΒΘΣ δεν μπορεί να σας πει ακριβώς πότε είχατε ωοθυλακιορρηξία και μπορεί να χρειαστούν ορισμένοι μήνες μέχρι να δείτε το μοτίβο των αλλαγών. Είναι πιθανότερο να μείνετε έγκυος 2 ή 3 μέρες πριν η ωοθήκη να ελευθερώσει το ωάριο και μετά άλλες 12 με 24 ώρες μετά από αυτό. Όταν η θερμοκρασία σας είναι ανεβασμένη για 3 μέρες, οι πιθανότητες να συλλάβετε πέφτουν.

Υπάρχουν και άλλες μέθοδοι που βασίζονται σε εμπορικά διαθέσιμα προϊόντα που μετράνε τα επίπεδα της ορμόνης LH στο αίμα ή στα ούρα σας, ή με διαδοχικά υπερηχογραφήματα που παρατηρούν την ανάπτυξη των ωοθυλακίων στις ωοθήκες σας, αλλά αυτές οι μέθοδοι είναι πιο ακριβές και λιγότερο βολικές και δεν θα πρέπει να είναι η πρώτη σας επιλογή εκτός αν υπάρχει ειδικός λόγος. Είμαστε στη διάθεσή σας για να συζητήσουμε μαζί σας το θέμα και να διαλέξουμε μαζί την καταλληλότερη μέθοδο για εσάς.

Ποια είναι η θεραπεία;

Η θεραπεία που θα σας προταθεί θα εξαρτηθεί από τα ακριβή αίτια που προκαλούν τα προβλήματα υπογονιμότητας. Πριν προχωρήσουμε σε οποιαδήποτε θεραπεία, θα πρέπει να σιγουρευτούμε ότι ο αρχικός έλεγχος έχει ολοκληρωθεί. Μερικές φορές, απλές οδηγίες και κατάλληλη εκπαίδευση σχετικά με το σωστό χρόνο ωοθυλακιορρηξίας και για τη συχνότητα των επαφών είναι αρκετά για μια επιτυχή σύλληψη.

Θεραπευτικές επιλογές

Υπάρχουν τρεις βασικές κατηγορίες θεραπειών γονιμότητας:

φάρμακα που βοηθούν στη γονιμότητα
χειρουργικές επεμβάσεις
υποβοηθούμενη αναπαραγωγή

Φάρμακα που βοηθούν στη γονιμότητα

Παρακάτω παρουσιάζονται φαρμακευτικές ουσίες που χρησιμοποιούνται συχνά για να βοηθήσουν στη γονιμότητα. Αυτές συνήθως συνταγογραφούνται για γυναίκες, αν και σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί επίσης να συνταγογραφηθούν και για άντρες.

Η κλομιφαίνη βοηθά στην ενίσχυση της ωοθυλακιορρηξίας (της ανά μήνα απελευθέρωσης του ωαρίου) σε γυναίκες που δεν μπορούν να ελευθερώσουν το ωάριο τακτικά ή που δεν μπορούν να απελευθερώσουν το ωάριο καθόλου.
Η ταμοξιφαίνη είναι ένα φάρμακο εναλλακτικό της κλομιφαίνης που μπορεί να προταθεί σε γυναίκες με προβλήματα ωοθυλακιορρηξίας.
Η μετφορμίνη είναι ιδιαιτέρως ευεργετική σε γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (ΣΠΚΩ).
Οι γοναδοτροφίνες μπορούν να βοηθήσουν στη διέγερση των ωοθηκών στις γυναίκες και μπορεί να βελτιώσουν τη γονιμότητα και σε άντρες.
Η ορμόνη απελευθέρωσης των γοναδοτροφινών και οι αγωνιστές ντοπαμίνης είναι άλλες κατηγορίες φαρμάκων που μπορεί να βοηθήσουν την ωοθυλακιορρηξία στις γυναίκες.

Εντούτοις, φάρμακα που διεγείρουν τις ωοθήκες δεν θα πρέπει να χορηγούνται σε γυναίκες με ανεξήγητη υπογονιμότητα, καθώς δεν θεωρείται ότι είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος θεραπείας των περιπτώσεων αυτών.

Χειρουργικές επεμβάσεις

Παρακάτω παρατίθενται χειρουργικές επεμβάσεις που μπορεί να χρησιμοποιηθούν για να διερευνηθούν προβλήματα γονιμότητας και να βοηθήσουν στη γονιμοποίηση.

Χειρουργική επέμβαση σαλπίγγων

Αν οι σάλπιγγές σας έχουν μπλοκάρει ή έχουν παραμορφωθεί, ίσως λόγω φλεγμονών από μικρόβια (φλεγμονώδης νόσος πυέλου), ίσως χρειαστείτε επέμβαση για να επιδιορθωθούν οι σάλπιγγες. Το χειρουργείο πραγματοποιείται για να λυθεί ο ουλώδης ιστός στις σάλπιγγές σας, έτσι ώστε να είναι ευκολότερο για τα ωάρια να τις διασχίσουν.

Η επιτυχία της επέμβασης εξαρτάται από την έκταση της βλάβης στις σάλπιγγες. Σε μία έρευνα διαπιστώθηκε ποσοστό επιτυχίας 69% επίτευξης γέννησης ζώντος μωρού στις γυναίκες που είχαν τις πιο ελαφριές βλάβες και υποβλήθηκαν στην επέμβαση. Σε άλλες έρευνες, τα ποσοστά επιτυχίας γέννησης ζώντος μωρού ήταν 20–50%.

Πιθανές επιπλοκές της χειρουργικής των σαλπίγγων περιλαμβάνουν την εξωμήτρια εγκυμοσύνη (όταν το γονιμοποιημένο ωάριο εμφυτεύεται εκτός της μήτρας). Ποσοστό γυναικών μεταξύ 8% και 23% μπορεί να εμφανίσουν εξωμήτρια κύηση μετά τη χειρουργική επέμβαση στις σάλπιγγες.

Λαπαροσκοπική χειρουργική

Η λαπαροσκόπηση χρησιμοποιείται συχνά σε γυναίκες που πάσχουν από ενδομητρίωση (όταν ιστός που προέρχεται από την εσωτερική επίστρωση της μήτρας, το ενδομήτριο αναπτύσσεται εκτός της μήτρας), για να αφαιρεθούν κύστεις. Μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για να αφαιρεθούν ινομυώματα (μικροί καλόηθεις όγκοι της μήτρας).

Σε γυναίκες με ΣΠΚΩ, μπορεί να γίνει λαπαροσκοπικά τοπική καυτηρίαση των ωοθηκών με λέιζερ ή ηλεκτρική ενέργεια στις περιπτώσεις που η φαρμακευτική αγωγή δεν απέδωσε. Αυτός ο τύπος επέμβασης είναι σχετικά σπάνιος σήμερα.

Διόρθωση απόφραξης της επιδιδυμίδας και χειρουργική εξαγωγή σπέρματος.

Η επιδιδυμίδα είναι μια σπειροειδής κατασκευή στους όρχεις που βοηθά στην αποθήκευση και στη μεταφορά του σπέρματος. Μερικές φορές η επιδιδυμίδα αποφράσσεται, μη επιτρέποντας κατά την εκσπερμάτιση να απελευθερωθεί το σπέρμα κανονικά. Αν αυτό προκαλεί υπογονιμότητα, τότε μπορεί με χειρουργική επέμβαση να διορθωθεί η απόφραξη.

Η χειρουργική εξαγωγή σπέρματος μπορεί να είναι μια επιλογή για άντρες με:

απόφραξη που αποτρέπει την απελευθέρωση σπέρματος, όπως σε τραυματισμό ή λοίμωξη

εκ γενετής έλλειψη του σπερματικού πόρου (άνδρες που γεννήθηκαν χωρίς να έχουν το σωληνάκι που αποχετεύει το σπέρμα από τον όρχι)

βασεκτομή (εκτομή του σπερματικού πόρου) ή αποτυχημένη αποκατάσταση βασεκτομής.

Και για τις δύο επεμβάσεις απαιτούνται πολύ λίγες ώρες και μπορούν να γίνουν σε περιβάλλον εξωτερικού Ιατρείου υπό τοπικό αναισθητικό. Θα ενημερωθείτε αυθ’ ημερόν σχετικά με την ποιότητα του συλλεχθέντος υλικού και για το αν ανευρέθηκε καθόλου σπέρμα.

Ότι σπέρμα συλλεχθεί θα καταψυχθεί και τοποθετηθεί για αποθήκευση σε κατάψυξη για μελλοντική χρήση του. Αν η χειρουργική ανάκτηση σπέρματος είναι επιτυχής, συλλέγεται αρκετό σπέρμα για να χρησιμοποιηθεί για αρκετούς κύκλους θεραπείας (εφ’ όσον απαιτηθεί).

Υποβοηθούμενη σύλληψη.

Ενδομήτρια σπερματέγχυση (IUI)

Οι ενδείξεις για σπερματέγχυση περιλαμβάνουν τον τραχηλικό παράγοντα, τον ανδρικό παράγοντα, στάδια ενδομητρίωσης I και II καθώς και υπογονιμότητα αγνώστου αιτιολογίας. Στην σπερματέγχυση, σπέρμα τοποθετείται εντός της μήτρας μέσω ενός λεπτού πλαστικού σωλήνα. Το σπέρμα συλλέγεται και καθαρίζεται με ειδικό υγρό. Κατόπιν, επιλέγεται το τμήμα του σπέρματος με τα καλύτερα ποιοτικά χαρακτηριστικά (το ταχύτερα κινούμενο).

Το σπέρμα περνάει μέσω του σωλήνα και εισέρχεται από τον τράχηλο εντός της μήτρας. Αυτή η επέμβαση προγραμματίζεται ώστε να συμπίπτει με την ωοθυλακιορρηξία, ώστε να αυξηθεί η πιθανότητα σύλληψης. Ορισμένες φορές, δίνεται στη γυναίκα και χαμηλή δόση ορμονών που διεγείρουν την ωοθήκη για να αυξηθούν οι πιθανότητες σύλληψης.

Μερικές γυναίκες μπορεί να βιώσουν παροδικό κολικό πόνο, σαν πόνος περιόδου, μετά ή κατά τη διάρκεια της σπερματέγχυσης, αλλά εκτός από αυτό, η επέμβαση συνήθως είναι εντελώς ανώδυνη.

Διαθεσιμότητα και ποσοστά επιτυχίας

Ο διεθνής και έγκυρος οργανισμός NICE συνιστά να προτείνονται μέχρι έξι κύκλοι σπερματέγχυσης αν:

δεν έχετε τη δυνατότητα (ή το βρίσκετε πολύ δύσκολο) να έχετε κολπική συνεύρεση, για παράδειγμα λόγω κάποιας σωματικής αναπηρίας.

Πάσχετε από κάποια πάθηση (όπως μια λοίμωξη από κάποιον ιό που μπορεί να μεταδοθεί σεξουαλικά) που σημαίνει ότι χρειάζεστε ειδική βοήθεια για να συλλάβετε.

Σαν μια αρχική θεραπευτική προσέγγιση για να αυξηθούν οι πιθανότητες σύλληψης σε ζευγάρια που αδυνατούν να συλλάβουν.

Αν το ανδρικό σπέρμα και οι γυναικείες σάλπιγγες είναι υγιείς, τα ποσοστά επιτυχίας της σπερματέγχυσης σε γυναίκες κάτω των 35 ετών είναι περίπου 15% για κάθε κύκλο θεραπείας.

Η ενδομήτρια σπερματέγχυση είναι μία από τις υπηρεσίες που παρέχουμε στο Ιατρείο μας.

Εξωσωματική γονιμοποίηση (IVF)

Στην εξωσωματική γονιμοποίηση (IVF), η γονιμοποίηση του ωαρίου πραγματοποιείται έξω από το σώμα. Η γυναίκα λαμβάνει θεραπεία γονιμότητας για να ενισχύσει την παραγωγή από τις ωοθήκες περισσότερων ωαρίων από ότι θα παρήγαγε φυσιολογικά. Τα ωάρια που ωριμάζουν αφαιρούνται από τις ωοθήκες της και γονιμοποιούνται με σπέρμα μέσα σε ένα εργαστηριακό δοχείο. Ακολούθως, το γονιμοποιημένο έμβρυο τοποθετείται πίσω στο σώμα της γυναίκας.

Υπάρχουν αρκετές διαφορετικές μέθοδοι που μπορεί να χρησιμοποιηθούν στα πλαίσια της εξωσωματικής γονιμοποίησης και της ενδοκυτταρικής έγχυσης σπέρματος (ICSI). Συζητήστε μαζί μας για περαιτέρω πληροφορίες, διευκρινήσεις ή απορίες.

Διαθεσιμότητα και ποσοστά επιτυχίας.

Σύμφωνα με τον νόμο 3305/ 2005 του Ελληνικού Κράτους για την ανθρώπινη αναπαραγωγή, όλες οι ιατρικά υποβοηθούμενες μέθοδοι αναπαραγωγής θα πρέπει να χρησιμοποιούνται σε ενήλικες μέχρι την ηλικία της φυσιολογικής δυνατότητας αναπαραγωγής η οποία, για τις γυναίκες, είναι τα 50 έτη, που είναι η μέση ηλικία εμμηνόπαυσης.

Τα ποσοστά επιτυχίας για κάθε κύκλο IVF είναι περίπου 32% για γυναίκες κάτω των 35 ετών. Τα ποσοστά επιτυχίας μειώνονται όσο αυξάνει η ηλικία της γυναίκας.

Συνεργαζόμαστε στενά με μεγάλα κέντρα εξωσωματικής στη χώρα μας και μπορούμε να σας συμβουλεύσουμε και να οργανώσουμε τις προσπάθειες σας για την επίτευξη εγκυμοσύνης.

Δωρεά ωαρίου και σπέρματος

Αν εσείς ή ο σύντροφός σας έχει προβλήματα υπογονιμότητας, μπορείτε να λάβετε ωάρια ή σπέρμα από μία/ έναν δότη για να συλλάβετε. Η θεραπεία με ωάρια δότη συνήθως πραγματοποιείται με τη χρήση εξωσωματικών τεχνικών (IVF).